Chờ Chử Đồng Tử an vị, ngài thong thả nói tiếp: "3 câu hỏi vừa rồi ta đưa
cho con là 3 ví dụ về sự u mê không tỉnh thức của con người. 3 câu lần
lượt ứng với 3 độc tham, sân, si. 3 thứ độc này hình thành và bám rễ sâu trong tiềm thức con người trải qua vô số kiếp sống. Chính chúng là
những sợi dây đầu tiên mà mỗi người đều có để tự kết thành các mắt lưới
nhân quả chằng chịt quấn quanh bản thân mình”.
“ thưa thầy, nhân quả là gì ạ?”. Chử Đồng Tử hỏi.
Vị tu hành lại mỉm cười nhìn Chử Đồng Tử, ông nói: “Nhân quả, đơn giản như ngươi trồng cây, gieo hạt táo mọc lên cây táo, gieo hạt nhãn mọc lên
cây nhãn...đó là nhân loại nào, quả loại ấy. Phức tạp hơn 1 chút ta ví
dụ như thế này. Con đi vào khu chợ, thấy có món đồ đẹp, con liền thấy
thích và tiến lại mua nó. Nhân ở đây là nguyên nhân, do con thấy thích
món đồ đó, còn quả là kết quả, tức là hành động tiến đến mua món đồ của
con”.
“A, thưa thầy, con hiểu
rồi. Nhân là nguyên nhân khiến con người làm ra hành động, còn quả chính là kết quả hành động sau đó. Nhưng tại sao lại là mắt lưới nhân quả
chằng chịt ạ”. Chử Đồng Tử thắc mắc.
"Nào, trở lại ví dụ, khi con đến hỏi mua món đồ, cũng có người khác ưng ý hỏi mua cùng lúc với con, mà món đồ đó chỉ có 1, ai cũng muốn có được, kết
quả là 2 người tranh nhau, cãi cọ rồi, xô xát, con thắng, người kia bực
tức bỏ đi, tới khi mua được rồi, con lại bị kẻ xấu bám theo rồi cướp mất món đồ ấy khiến con buồn bực tiếc của, rồi báo lên cửa quan mong tìm
được kẻ kia lấy lại món đồ ấy...Con xem, chỉ vì 1 cái nhân nhỏ là con
thích món đồ kia, mà gây hấn với người, rồi khi có được lại bị người
cướp mất, đây có phải là 1 chuỗi nhân quả nối liền không. Quả của hành
động này lại là nhân của hành động khác, cứ thế cứ thế tiếp diễn, mà
theo con, sự tiếp diễn này đến từ đâu?”
“Thưa thầy, nhân ban đầu là do lòng ham thích, nhân kế đó là do sự tranh
giành, hơn thua, nhân kế nữa là do lòng tham lam của kẻ xấu, nhân sau đó là do con thấy căm tức kẻ trộm cùng tiếc của”. Suy nghĩ thêm 1 chút,
Chử Đồng Tử nói thêm: “như vậy, các nhân ấy đều là cảm xúc chi phối dẫn
đến hành động tạo ra kết quả. Thưa thầy con hiểu rồi, 3 độc tham sân si
đều xuất phát từ cảm xúc chủ quan của con người, khi các cảm xúc tiêu
cực như buồn đau, tức giận, tiếc nuối...cứ tiếp tục xuất hiện trong suy
nghĩ, thì tự nó sẽ dần lớn lên đủ để kích phát ra hành động. Như vậy,
chỉ khi trừ bỏ được cảm xúc tiêu cực thì 3 độc này sẽ không tạo ra nhân
quả xấu nữa.”
Nhà sư khẽ mỉm
cười gật đầu, ánh mắt rạng rỡ nhìn chàng trai trẻ trước mắt. Ông biết
ngộ tính người này rất cao, chỉ cần đưa ra chỉ dẫn nhỏ, chàng liền có
thể hiểu được điều ông muốn giảng giải.
“Thưa thầy, làm cách nào để trừ bỏ được 3 độc ạ”. Chử Đồng Tử lễ phép thưa.
Nhà sư chậm rãi giải đáp: "Con đã biết để chấm dứt nhân quả phải trừ bỏ cảm xúc tiêu cực của 3 độc mà ra. Như nhổ cỏ phải nhổ tận gốc, phương pháp
trừ 3 độc này cũng vậy, con phải tìm về căn nguyên gốc rễ của sự phát
sinh ra 3 độc, bằng cách thiền định, quán tưởng, suy xét lại từng việc
để tìm ra được nguyên nhân trong đó, khi con tìm được nút thắt, con phải tự mình tìm cách cởi, tức là dùng chính tâm mình nhìn thẳng vào vấn đề
để đưa ra phán quyết công bằng nhất. Đừng tự biện hộ cho chính mình
trong bất cứ trường hợp nào, hay cũng đừng đưa ra phán quyết quá gay
gắt, vì như thế tức là con vẫn còn đưa cảm xúc tiêu cực làm ảnh hưởng
đến sự việc. Nhưng con cũng đừng loại bỏ triệt để cảm xúc vì mọi cảm xúc đều rất quan trọng. Có nó con mới có trải nghiệm đầy đủ, rồi có tích
lũy kinh nghiệm, từ đó, con mới bắt đầu học cách đặt mình vào người
khách để suy nghĩ, cảm nhận, thấu hiểu, sau đó mới biết cách bao dung,
tha thứ... Khi con tha thứ hay mạnh dạn nhận sai, tâm con lúc đó sẽ nhẹ
nhõm như trút được gánh nặng. Mà nó đích thực là gánh nặng khiến con
người ta khó chịu hơn so với tự mình vác 1 vật nặng trên lưng, bởi vác
vật nặng sẽ có lúc buông xuống khiến người nhẹ nhõm nhưng gánh nặng
trong tâm nếu không biết buông bỏ thì nó vẫn còn mãi nặng nề ở đó.”
“vâng, thưa thầy, con muốn hỏi, tại sao cần phải thiền định ạ”. Chủ Đồng Tử lại hỏi thêm 1 vấn đề.
“Phương pháp suy xét ở trên ta nói là quán tưởng, còn thiền định có mục đích
giúp cho con tìm về cảm xúc bình yên, khi tâm con không còn gợn sóng bởi các loại cảm xúc quấy nhiễu, tĩnh lặng như nước sẽ khiến đầu óc con
được thanh tỉnh, lúc đó sẽ hiểu được rất nhiều thứ vốn là gút mắc trong
lòng. Có những việc khi hiểu ra mới thấy thanh thản (phép quán tưởng),
có những việc khi thanh thản mới hiểu ra (phép thiền định).”