Ngày 15 tháng Tám năm Hiếu Tông Thuần Hi thứ Chín, Triệu Thận ghé cung
Đức Thọ để thăm Thái thượng hoàng. Triệu Cấu giữ y lại dùng bữa sáng
trong Chí Lạc đường, lại mệnh tiểu nội thị lấy cần màu câu cá tiêu
khiển, phụ tử hai người nói chuyện vui vẻ. Triệu Cấu kiến nghị: "Hôm hay là tiết Trung Thu, thời tiết mát mẻ, tới đêm ắt hẳn cũng có ánh trăng
đẹp, không bằng ở lại đây thưởng trăng rồi hẵng về."
Triệu Thận
dĩ nhiên là cung lĩnh thánh chỉ, cùng Triệu Cấu ngồi xe tới thao trường
bắn tên, lại xem thần tử và quân sĩ trong Ngự mã viện chơi đánh bóng,
múa rối nước bên bờ Long trì, sau đó về Hương Viễn đường dùng cơm tối.
Hương Viễn đường được xây dựng gần mép nước, hồ Long trì rộng chừng mười mẫu, bên hồ hoa sen lay động trong gió, đều là sen trắng lá xanh. Màu sắc
trong đình thanh nhã, trường kỷ, bình phong, bình rượu và các đồ vật
khác đều được làm từ pha lê, ngay cả lư hương cũng trong suốt, các loại
hương liệu cao cấp đều yên lặng nằm ở đáy lư, cột khói lượn lờ.
Bờ Nam Long trì có 50 cô gái đang tấu nhạc, bờ Bắc cũng có 200 nhạc công
đang thổi sáo, hai bờ tiếng nhạc vang lừng, tựa như chốn tiên cảnh bồng
lai.
Ở phía Đông Hương Viễn đường là một cây cầu vạn tuế dài hơn 6 trượng, làm bằng ngọc bích, lan can được chạm khắc tinh xảo. Giữa cầu
có một ngôi đình bốn mặt bằng gỗ Đại diệp thanh, trắng ngần thanh lịch,
hô ứng với cây cầu ngọc.
Trong đình có một mỹ nhân mặc cung
trang đang ngồi. Thấy Triệu Cấu, Triệu Thận đã an tọa, nàng cũng nhẹ
nhàng đứng lên, thong thả bước về phía Hương Viễn đình. Nàng mặc một
chiếc váy màu đỏ thắm, tay áo dài rộng, khăn choàng quét dài trên cầu
ngọc, giống như hai tia nắng lướt qua những áng mây.
Nàng đạp lên tiếng nhạc trong gió, duyên dáng bước vào đình, bàn tay cầm chiếc sáo
ngọc trắng lộ ra dưới ống tay áo đỏ, như thể Cửu Thiên Huyền Nữ bay ra
từ phông nền trang trí bằng hàng ngàn chiếc lá và bông sen trắng.
Nàng lần lượt hành lễ với hai cha con Triệu Cấu và Thái thượng hoàng hậu
cùng Hoàng hậu. Hành lễ xong, Triệu Cấu ban ngồi cho nàng. Khi tiếng
nhạc bên ngoài đã ngừng, Triệu Cấu mệnh nàng độc tấu một khúc "Nghê
thường vũ y". Nàng ung dung thổi sáo, quả nhiên uyển chuyển êm ái, còn
ẩn chứa vẻ tao nhã quý phái hơn cả tiếng nhạc giáo phường ban nãy.
Cảnh tượng này có chút quen thuộc, mặc dù mỹ nhân này hẳn là người Triệu Cấu mới nạp, trước đây Triệu Thận cũng chưa nhìn thấy bao giờ. Y không khỏi nhìn lâu hơn một chút, Tạ Hoàng hậu bên cạnh y để ý thấy, bèn mỉm cười
nói thấp giọng nói với y: "Vị nương tử này của Thái thượng nhìn rất quen mắt, thiết nghĩ ắt hẳn là vì giống một số người."
"Vậy ư?" Triệu Thận nhàn nhạt hỏi: "Giống ai?"
Tạ Hoàng hậu đáp: "Đôi chân nàng bé nhỏ, giống Đại Lưu nương tử. Mà vóc
dáng nhỏ nhắn và tài âm nhạc này, lại rất giống Tiểu Lưu nương tử."
Triệu Thận nghe vậy bèn nở nụ cười: "Không sai."
Mỹ nhân tấu xong một khúc, Triệu Thận đứng lên nâng ly ngọc kính rượu Thái thượng hoàng và Thái thượng hoàng hậu, sau đó thay Thái thượng hoàng
ban thưởng cho mỹ nhân thổi sáo.
Lại qua hai tuần rượu, quan thị
yến Tăng Địch điền một bài từ "Hồ trung thiên mạn", sau khi viết xong
bèn trình lên Thái thượng hoàng. Triệu Cấu đón lấy, thấy lời từ viết:
"Gió lay mặt hồ, một vầng trăng sáng. Nước xanh không người trông thấy,
tựa hồ thế gian Thu ly biệt. Tay ngọc thổi sáo xanh, có người giấu ghi
âm luật. Hôm ấy là ai vẽ cầu bạc, một cười thành si ngốc. Biển mây trong xanh, bóng sơn hà đều đủ, hoa quế thổi tuyết hương. Nào cần búa ngọc,
cốc vàng thiên cổ vô khuyết."
Triệu Cấu đọc xong lộ ra ý cười,
nói: "Trước giờ Nguyệt từ, đều chưa dùng tới điển tích 'cốc vàng', rất
mới mẻ." Sau đó liền ban cho Tăng Địch một cặp đai lưng vàng, lụa tím và một bộ chén ngọc, lại mệnh người đọc lớn tiếng bài từ. Mà Triệu Thận
lại nhân lúc quân thần hai người đối đáp lặng lẽ rời tiệc, một mình bước ra khỏi Hương Viễn đường.
Triệu Cấu cùng Tăng Địch nói chuyện
thêm một lúc mới nhận ra Triệu Thận đã không còn trong đường, tìm một
nội thị tới hỏi, đáp án nhận được là: "Quan gia đang nhìn cung nhân thả
đèn Nhất điểm hồng bên bờ Long trì."
Nụ cười thoáng đông cứng,
Triệu Cấu nhất thời không nói gì. Nội thị khom người hỏi: "Thái thượng
có muốn thần ra mời quan gia quay lại không ạ?"
Triệu Cấu phất tay, đáp: "Ta cũng đi xem xem."
Đèn da dê mang theo đốm lửa nhỏ trôi nổi giữa đất trời, hàng ngàn hàng vạn
đốm. Triệu Thận một mình đứng dưới cầu vạn tuế, cô đơn một mình.
Vẫn là ánh trăng như nước. Vẫn là dòng sông như ngân hà. Vẫn là cô tịch một mình. Chỉ duy nhất không còn là lúc ấy, người cũng không phải là người
ấy.
Chớp đôi mắt vẩn đục, Triệu Cấu một mình đi tới, hỏi Triệu Thận: "Quan gia cũng tới thả đèn sao?"
Triệu Thận quay người lại, cười nhạt đáp lời: "Không phải ạ. Ban nãy uống hơi nhiều rượu, cảm thấy có chút nóng bức, bởi thế mới ra đây hóng gió."
Triệu Cấu cũng không hỏi thêm, đổi chủ đề khác: "Con ra đây từ khi nào? Có
nghe thấy bài từ của Tăng Địch chưa? Cũng xem như một giai tác."
Triệu Thận rũ mắt đáp: "Ban nãy hoa mắt chóng mặt, con không để ý, xin Phụ
hoàng thứ tội. Bài từ đó đã được Phụ hoàng khen ngợi thì ắt phải là giai tác, lát nữa con cũng sẽ ban thưởng cho Tăng Địch."
Triệu Cấu
gật gật đầu. Đột nhiên phát hiện trong tay Triệu Thận cần một cây quạt
tròn mà nữ tử hay dùng, không tránh khỏi cảm thấy kinh ngạc, hỏi: "Sao
quan gia cũng dùng quạt tròn của nữ tử?"
Triệu Thận chăm chú nhìn chiếc quạt tròn trong tay, đáp: "Chiếc quạt này là di vật của cố nhân.
Mỗi dịp Trung Thu, con đều mang theo bên mình."
Triệu Cấu liền nở nụ cười: "Quan gia cũng là người nặng tình. Cố nhân đó là ai? Quách Hoàng hậu hay Hạ Hoàng hậu?"
Triệu Thận đã từng trước sau lập ba Hoàng hậu, nguyên phối Quách thị và kế
hậu Hạ thị đều đã ngã bệnh qua đời, Tạ Hoàng hậu hiện nay cũng giống Hạ
thị, vốn là thị nữ của Thái thượng hoàng hậu Ngô thị, sau khi được ban
cho Triệu Thận từng bước thăng tiến, tới năm Thuần Hy thứ ba thì nhập
chủ trung cung.
Triệu Cấu biết y trước nay vẫn là người xem trọng tình nghĩa, nặng tình với hai vị hoàng hậu đã khuất, thấy y cầm cây
quạt cũ trầm tư trong tiết Trung thu, bèn đoán y đang nhớ nhung hai
người đó.
Trầm mặc hồi lâu, Triệu Thận cuối cùng vẫn cho cha y một đáp án bất ngờ:
"Đều không phải," y rõ ràng mà bình tĩnh nói: "Là cô cô."
Triệu
Cấu im lặng. Cùng Triệu Thận bốn mắt nhìn nhau thật lâu, bọn họ gần như
là đồng thời quay đi nhìn những đốm lửa trên mặt nước, giống như rất
nhiều năm trước, bọn họ mỗi người lặng yên đứng ở một góc, lại cùng
trông thấy nữ tử lạnh lùng đó thả cây đèn không được thắp sáng của mình
xuống nước.
Lúc này bầu trời bị mây đen bao phủ, che mất nửa vầng trăng. Nửa vầng trăng còn lại soi bóng xuống nước, nhấp nhô chìm trong
làn sóng lấp lánh.Gió đêm càng lúc càng mạnh, bóng trăng cũng trở nên mờ mịt. Triệu Thận thầm thở dài trong lòng. Y rất muốn, thế nhưng y sẽ
không bao giờ nói với Triệu Cấu, y đã nghe thấy lời bài từ của Tăng
Địch, thế nhưng y không cho rằng cốc vàng thiên cổ vô khuyết.
Cuối cùng, Triệu Cấu cất tiếng thở dài. Y hỏi Triệu Thận: "Có thể cho ta mượn quạt xem một lát được không?"
Triệu Thận hai tay dâng quạt lên cho y. Triệu Cấu đón lấy cẩn thận lật xem vài lần, cũng không nói gì nữa, cầm quạt rời đi.
Triệu Thận vốn định hỏi Phụ hoàng lúc nào sẽ trả quạt lại, thế nhưng đôi môi
khẽ mấp máy, sau cùng lại không nói lên lời. Nhìn theo bóng Triệu Cấu xa dần, y bỗng phát hiện ra Triệu Cấu cúi đầu bước đi chậm chạp một cách
kì lạ, dáng người hơi khom xuống, dưới ánh trăng đêm Trung Thu sáng
ngời, người vừa được ca tụng là cốc vàng hoàn mỹ đột nhiên toát ra vẻ
già nua yếu ớt chưa từng thấy.
Từ sau hôm đó, sức khỏe Triệu Cấu ngày một kém dần, bệnh tật mỗi lúc một nhiều. Năm Thuần Hy thứ Mười
bốn, Thái thượng hoàng 80 tuổi đã bệnh liệt giường, ngày nào Triệu Thận
cũng ghé thăm, Thái thượng hoàng hậu Ngô Anh Phất ngày đêm túc trực hầu
hạ bên giường, vẫn giống như bao năm nay không rời y nửa bước.
Ngày Kỷ Hợi tháng Mười hôm ấy, Triệu Cấu đột nhiên có chuyển biến tốt, tinh
thần phấn chấn, giữa ngày thậm chí còn nhấc bút lên luyện chữ, lại ra
ngoài tản bộ bên hồ, tới hoàng hôn mới quay về.
Anh Phất vui
sướng vô cùng, buổi tối vẫn ngồi trước giường nói chuyện với y như bình
thường, nắm lấy tay y, nghĩ ra cái gì thì nói cái đấy: Nhà Ngô Quận
vương mới ủ được một loại rượu, mùi thơm lạ lùng, đã đưa tới vài vò, qua vài ngày nữa là Thái thượng có thể thưởng thức... Hoàng hậu Tạ thị rất
khéo tay, nay đã có thể tự thêu được tranh ngàn hạc, chuẩn bị dâng tặng
Thái thượng hoàng làm quà mừng thọ... Chỉ là Thái tử phi Lý Phượng Nương đó rất khiến người ta phải lo lắng, nạp một người, nàng ta liền giết
một người... Rốt cuộc vẫn là con gái nhà võ tướng, cá tính khó trách
cương cường một chút...
"Anh Phất..." Triệu Cấu đột nhiên gọi nàng.
Anh Phất không đáp lời ngay, bởi y đã mấy chục năm rồi chưa gọi khuê danh
của nàng thân mật như thế này. Thoáng sững sờ, nàng mới mỉm cười, nhẹ
nhàng đáp: "Thái thượng có dặn dò gì ạ?"
Triệu Cấu hỏi nàng: "Nàng nghe xem, có phải có ai đang thổi sáo không?"
Anh Phất chăm chú lắng nghe, không thấy gì hết, đành thành thật bẩm báo.
Triệu Cấu vẫn mở mắt chú ý lắng nghe, lát sau lại nói: "Hay là, tiếng đàn tranh?"
Anh Phất lại yên lặng nghe, sau cùng vẫn lắc đầu: "Chắc là không phải đâu
ạ. Đêm đã khuya, còn ai dám tấu nhạc vào lúc này, quấy rầy Thái thượng
nghỉ ngơi?"
Lúc này Triệu Cấu mới khẽ gật đầu, cười nhạt đáp: "Phải, đêm đã khuya, nàng và ta cũng đều mệt rồi, mau quay về ngủ đi."
Cẩn thận quan sát Triệu Cấu, thấy thần sắc y vẫn như thường, chỉ là đang
nhắm mắt, dường như đã mệt mỏi, Anh Phất mới lĩnh mệnh, cáo lui trở về
tẩm điện của mình.
Ngày hôm sau Anh Phất lại tới Đức Thọ điện, cung nhân bẩm báo Thái thượng
vẫn còn đang say ngủ. Anh Phất đợi hồi lâu cũng chưa thấy y tỉnh dậy,
bèn tự mình bước vào trong xem xét.
Triệu Cấu đang nằm, dáng vẻ
rất giống say ngủ. Anh Phất cẩn thận quan sát sắc mặt của y, cảm thấy
khác thường, trái tim tức thời chìm xuống. Nàng run rẩy gọi: "Thái
thượng!"
Đúng như nàng dự liệu, y không đáp lời. Nàng đưa tay tới gần mũi y, cũng không cảm nhận được chút hơi thở nào.
Nàng suy sụp ngồi xuống bên cạnh y, nhất thời không rõ vui buồn, chỉ cảm
thấy trái tim trống rỗng. Lát sau, nàng mới chua xót nắm lấy bàn tay
lạnh giá đang đặt bên gối của y, giống như muốn truyền cho y hơi ấm từ
tay mình.
Mà một đồ vật vốn bị tay y đè lên lúc này trượt xuống
rơi trên nền đất, tiếng động khiến Anh Phất giật mình. Trông thấy đó là
một chiếc quạt tròn, nàng cúi người nhặt nó lên. Đợi nhìn rõ rồi, hết
thảy mọi cảm xúc lúc đầu đều tan biến. Khóe môi nàng chậm rãi cong lên,
ngưng thành một nụ cười lạnh nhạt.
Trên quạt có đề một bài thơ
tứ tuyệt. Chữ thể hành pha chất thảo. Vững vàng uyển chuyển, trầm ổn
quyết tuyệt. Là nét chữ của y mà nàng vô cùng quen thuộc:
"Nhà ai đốt hương dưới lầu khuya,
Tiếng sênh thở than lúc lạnh về.
Khách ngồi đề thơ cùng Thu gió,
Lạy trăng mặt ngọc khuất màn đêm."*
(* Một trong năm bài "Vọng hải lâu vẫn cảnh ngũ tuyệt" của nhà thơ Tô Thức.)