Làm quen được với Mai Diễm, Hoàng Anh Minh càng có được lợi thế trong quá trình tìm hiểu về sự hình thành, phát triển, những thế lực tham gia vào cái chợ nhân công kia. Đi kèm với việc tìm hiểu chợ nhân công, Minh cũng mạnh tay chi tiền để mua quà cáp tặng cho Mai Diễm, từ những đồ
dành cho cô ta đến những đồ dành cho Lương Vũ Phong, để khiến tất cả
những ai để ý đều nghĩ rằng cậu ta làm thế là vì muốn nịnh hót chứ
không biết tới ý đồ thực sự là tìm hiểu về chợ nhân công để mà để ý hay cản trở gì.
Nhờ thế, Minh dần dần đã có thể nhìn được toàn bộ thực trạng của chợ
nhân công. Cậu ta thậm chí đi gặp cả chủ nhân cái chợ- Bang chủ Bang Bất Lương tên là Thái Chí Phú. Hắn ta ngày trước từng đi lính, sau này được một đại nhân vật để ý, giúp đỡ, nên lập Bang Bất Lương, hoành hành
ngang dọc ở Châu Nam Bình. Gặp lúc Lương Vũ Phong đề xuất việc lập chợ
nhân công, hắn ta thấy được cơ hội, liền đứng ra hưởng ứng đầu tiên, và
cùng nhiều người khác lập cái chợ nhân công này để cho dân thường mất
đất đi kiếm việc, chủ xưởng lẫn thương nhân biết chỗ thuê người. Nhưng
Thái Chí Phú là kẻ gan lớn, tài cao, có chỗ chống lưng, liền từng bước
tiêu diệt hoặc thôn tính những kẻ khác, trở thành kẻ duy nhất nắm quyền ở chợ nhân công này. Bang Bất Lương từ đó có thu nhập ổn định, phát triển mạnh mẽ.
Gặp được Thái Chí Phú, Minh biện lễ cẩn thận, cũng nói rõ mong muốn,
hi vọng được ông ta giúp đỡ. Một mặt Minh là một Thái Học Sinh, mặt khác việc Minh đang làm đang khiến Thành chủ An Định, Tri Châu Nam Bình vui
vẻ, mà cậu ta cũng lễ lạt đầy đủ, Thái Chí Phú đồng ý cho Minh làm tất
cả mọi việc cậu thấy cần. Tất nhiên, nếu Minh dám nhảy ra phá chợ, ông
ta không ngại đánh cho bỏ mẹ luôn, Dù gì, Thái Chí Phú cũng là một tên
liều mạng.
Minh bắt đầu đi khắp chợ, đầu tiên là gặp những người đến đây tìm
việc. Cậu ta hỏi họ về nguyên nhân phải tới đây xin làm việc, rồi hoàn
cảnh gia đình hiện nay, rồi thì công việc thường làm. Cậu gặp từ người
có tuổi lẫn trẻ em, nam lẫn nữ, cứ thế hỏi hết thảy. Minh đặc biệt quan
tâm việc huấn luyện và đào tạo nghề. Ở làng Hồng Bàng, ngày trước khi
Kiệt làm máy móc, cậu ta thuê người mới thì cũng phải mất thời gian đào
tạo cho họ, để họ làm thử, lúc đó không trả lương chỉ bao ăn, đến khi
làm được sản phẩm tốt, bán được tiền mới có lương. Vì thế thợ được đào
tạo tốt, lại hăng hái học để khiến bản thân sớm có tiền lương, thành ra
nhân lực đào tạo vừa nhanh lại vừa tốt. Nhưng ở đây, là tự rút kinh
nghiệm, cứ đi làm, làm lỗi thì ăn đòn, mất việc, rồi bị thương hoặc nhìn người khác bị thương, chết thì tự khôn ra ngay thôi.
Nghe tới đó, Minh đã phải lắc đầu, làm thế này thì hiệu suất thấp quá thôi. Nhưng chỉ mơi ở tại chợ, nghe nói thì là vậy, tới khi Minh đi ra
tận nơi xem xét nơi họ làm việc, thì cậu càng thêm đau lòng. Công việc
nào cũng nặng nhọc, cơm ăn giữa giờ ít, điều kiện làm việc thiếu an
toàn, tiền lương ít ỏi, chủ thì mắng nhiếc, coi thường, đánh đập, thực
sự quá đáng thương. Minh cũng ra gặp mấy người chủ, đốc công để hỏi họ
sao lại không để thợ ăn uống tốt, điều kiện đảm bảo hơn, tránh việc mất
thợ thì họ cười và nói rằng có một tên thợ lành nghề thì quá tốn thời
gian, mà đây toàn việc cần sức không cần tài, nên vắt được bao nhiêu sức cứ vắt thôi.
Minh tuy phẫn nộ, nhưng phải giấu trong lòng. Cậu ta hỏi người lao
động rằng sao cam chịu. Họ nói có thích thì theo họ về nhà. Minh đi theo những người này về nhà họ, và thấy được cuộc sống khốn cùng của họ, và
của những người hàng xóm với họ, hoặc giống như họ, hoặc sắp giống như
họ, mất ruộng đất, không có thể canh tác kiếm sống, phải đi bán sức lao
động, nếu không sẽ chết đói. Có nhiều người từng bán vợ con để chuộc lại đất mà cuối cùng vẫn phải bán đi, rồi lại làm thuê họ thôi.
Dần dà, Minh từng bước vẽ nên được bức tranh về nguyên nhân sâu xa
khiến chợ nhân công ra đời gồm: Một là chính sách bóc lột từ Đại Hoa
khiến người dân kiệt quệ, phải bán đất đai mà trả những khoản thuế má
khổng lồ. Còn hai là do chính các tầng lớp quyền lực người Bách Việt câu kết hệ thống quan lại để thôn tính đất đai, ép dân nghèo làm tá điền,
để từ đó trở thành giai cấp địa chủ lớn, làm giàu cho bản thân. Về phía
chính sách bóc lột, Minh có cảm thấy phẫn nộ vì sự bất nhân, song cũng
chỉ vậy thôi, Đại Hoa là kẻ chiến thắng, kẻ thắng có quyền làm mọi thứ
với kẻ bại, kẻ bại trận muốn không chịu tiếp áp bức, thì chỉ có vùng lên hoặc làm sao đó để kẻ thắng phải thấy được giá trị của kẻ bại để từ đó
cải thiện cách đối xử. Điều này, có lẽ chính cậu ta cũng không dám nghĩ
tiếp, vì đi tiếp chính là nổi dậy chống ách thống trị, quân đội Đại Hoa
hùng cường, dân Bách Việt gần 20 năm nay đã dần quen ách thống trị, thật khó mà nổi loạn. Nhưng ở lý do thứ hai, Minh ngoài phẫn nộ khi thấy
việc người cùng dân tộc bóc lột lẫn nhau, còn thấy thương cảm cho những
người địa chủ, cường hào, ác bá kia. Họ càng bóc lột người dân, càng
tích lũy tài sản, thì càng giống một con lợn béo mà thôi.
Nho Giáo xưa nay tại sao trọng nông mà khinh thương. Ấy là vì thời
điểm Nho Giáo bắt đầu ra đời, sản xuất nông nghiệp rất thô sơ, lại phụ
thuộc vào thiên nhiên quá nhiều, muốn có cái ăn thường cần sức người bù
đắp, nên rất khó nhọc. Tiếp đó kỹ thuật thời đó quả thật lạc hậu, công
nghiệp chưa giúp được nhiều cho nông nghiệp, nên bị coi là kỹ xảo hoa
mỹ, không có thực dụng. Thương nghiệp thì do con người tư lợi, thường
làm trò mua rẻ bán đắt, thậm chí dùng tiền tài mua lương thực đem bán
kiếm lời, gián tiếp gây thiếu hụt lương thực. Bởi thế, hai ngành công
thương không được chú trọng, thậm chí nếu quá nhiều người làm hai ngành
trên thì sẽ thiếu nhân lực làm nông, một khi đói kém xảy ra, tất người
dân khổ sở. Khổng Tử với lòng nhân đạo, tất nhiên không muốn thấy cảnh
này, nên đề xường trọng nông khinh thương là vì thế. Tuy nhiên, đi đôi
với quá trình phát triển của Nho giáo, ý tưởng nhân đạo khi trọng nông
dần biến đổi thành việc coi nông nghiệp là ngành kinh tế duy nhất. Với
việc nông nghiệp là ngành sản xuất duy nhất, thì tư liệu sản xuất của
ngành này tất nhiên sẽ là miếng mồi béo bở được nhắm tới, và thứ tư liệu sản xuất ở đây không gì khác ngoài đất đai. Đất đai không sinh ra, khai hoang thì tốn kém, nên giá chỉ tăng không giảm, vì thế ai càng sở hữu
nhiều đất, thì tức là càng giàu, và để tăng cường sở hữu đất, thì phải
thôn tính chúng.
Quá trình thôn tính, sáp nhập và tập trung đất đai này, chính là vòng tuần hoàn chết chóc của nên kinh tế phong kiến vậy: đất đai còn nhiều,
mọi người đều có phần, có người nhanh chóng giàu lên, thôn tính đất,
người nghèo mất đất làm tá điền, kẻ có nhiều đất thì giàu mà tìm cách
trốn thuế, thuế bị áp lên vai người nghèo, người nghèo không chịu nổi
phải bán đất đai, đất đai tập trung lại tay những kẻ giàu có, thuế thu
vào cho quốc gia giảm, phải tăng thuế, người giàu tiếp tục trốn thuế,
người nghèo tiếp tục chịu thuế và mất thêm đất, tới lúc này các tệ nạn
phát sinh, cuối cùng thì cách mạng chia lại ruộng đất nổ ra, thay đổi
vương triều và vòng tuần hoàn mới bắt đầu. Nhưng ở đây có một vấn đề, đó là nếu địa chủ là người Đại Hoa, với những mối quan hệ của họ, thì kinh tế quốc gia suy sụp thì kệ kinh tế quốc gia, họ vẫn cứ giàu có. Còn địa chủ Bách Việt ư, nếu kinh tế Nam Giao Đô Ty gặp khó khăn, thì xin lỗi,
quan lại ở đây lại chả xin tí huyết của họ ngay. Thậm chí, chém đầu xét
nhà cũng đều có thể chứ nói gì tới thu thuế cao.
Dù vậy, tình hình hiện tại cũng có thể thấy là chưa tới lúc mà quan
lại Nam Giao Đô Ty cần đánh vào giới địa chủ, nên người hiện đang gặp
xui xẻo chính là những thường dân thấp cổ bé họng đang ngày một nghèo
khó, đứng trước nguy cơ phá sản, phải bán rẻ đất đai để nạp thuế, phải
đi bán sức lao động kiếm miếng cơm hàng ngày. Rồi họ tiếp tục bị các chủ xưởng, thương nhân Bách Việt cũng nhân cơ hội làm giàu cho mình bằng
việc tận lực bóc lột sức lao động. Họ trả cho nhân công đồng lương chết
đói, ép họ phải lảm trong những điều kiện hết sức khó khăn, vì nhân công chết thì thôi, không lứa này lại có lứa khác, khi mà càng ngày số người bị mất ruộng đất sẽ chỉ tăng chứ không có giảm.
Muốn cứu nguy được cho những nhân công đó, về lâu dài thì phải khiến
cho khoa học kỹ thuật nông nghiệp mới như làng Hồng Bàng tới được tay
người nông dân, còn về trước mắt, thì phải khiến giới chủ: các chủ
xưởng, các thương nhân có nhận thức mới về những người lao động như cách mà Kiệt đang làm ở làng Hồng Bàng vậy. Đó là nhân công, người lao động
là một nguồn tài nguyên cần bảo tồn. Đó chính là những ý kiến riêng của
Minh. Viết song bản tổng kết này, Minh nhanh chóng đưa nó về làng Hồng
Bàng cho Kiệt xem, bổ sung thêm các ý kiến, đồng thời cũng giục Kiệt sớm lên trên đây để có thể xem xét giúp đỡ những con người đó. Thời gian
qua, đi tìm hiểu về chợ nhân công, xem xét điều kiện của những người lao động kia, Minh luôn bị ám ảnh, cậu chỉ mong có thể giải thoát họ khỏi
tất cả những công việc nặng nhọc, nguy hiểm kia.
Tuy nhiên, có một điều Minh không biết, rằng bản thảo cậu ta viết, đã bị sao chép lại bởi Nguyễn Thị Lý. Dù sao, bản thảo này Minh nghĩ mình
đã viết bằng chữ quốc ngữ, có ai đọc được cũng không sao, nên không cẩn
mật canh phòng, với cả cậu ta thường xuyên phải đi thu thập tài liệu
thực tế, nên cứ viết xong lại để đấy, Nguyễn Thị Lý chỉ cần giả vờ dọn
dẹp, rồi vào đó chép lại là xong. Dù không hề biết chữ quốc ngữ, nhưng
cô ta vẫn tìm cách chép lại cho giống hệt những gì Minh viết, rồi họ đưa về làng Hồng Bàng để mẹ con Nguyễn Thị Xoan dịch ra chữ Hoa, sau đó đưa lại cho Mai Diễm đọc. Đọc những gì Minh viết ra, Mai Diễm thấy vô cùng
kinh ngạc. Do đâu mà một tên nhóc mới 18 tuổi lại có thể viết ra những
điều nghe thì ly kinh phản đạo song lại có sự tinh tế nhất định, và càng ngẫm thì càng thấy có lý. Thực là may mắn khi họ bố trí được người bên
cạnh Hoàng Anh Minh, nếu không thì hẳn là họ sẽ bỏ qua một nhân tài như
cậu ta. Nữ Lưu nhất định phải kiểm soát được con người này.Từ những gì
Minh viết ra, có thể thấy cậu ta là một chính nhân quân tử, tiền tài,
sắc đẹp, công danh sự nghiệp tầm thường không phải thứ cậu ta muốn,… để
kiểm soát Minh, phải đi theo được con đường phấn đấu của cậu ta: tu
thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Trước mắt, chính là giúp Minh
trong việc giải quyết vấn đề chợ nhân công, giúp những người lao động có cuộc sống tốt hơn. Nữ Lưu ngay lập tức được khởi động, họ nhanh chóng
bắt lại liên lạc với những người nào đang là tình nhân, vợ lẽ hay được
các thương nhân để ý, để sẵn sàng một khi Hoàng Anh Minh cần làm gì, thì sẽ có thể giúp cậu ta hết sức.