Nữ thần Héra vĩ đại, vợ của vị thần tối cao Zeus, là vị nữ thần của hôn
nhân và gia đình. Nàng bảo vệ cho hạnh phúc của những đôi lứa đã gắn bó
với nhau bằng lễ kết hôn, trông nom và săn sóc đến việc sinh nở con cái
của những đôi vợ chồng để có thế hệ sau nối tiếp thế hệ trước, đời đời
bất diệt. Nàng lại là vị thần bảo vệ cho những bà mẹ vừa mới sinh nở và
những trẻ sơ sinh mới cất tiếng khóc chào đời sao cho, nói như người
Việt Nam chúng ta, được mẹ tròn, con vuông. Người Hy Lạp xưa kia thường
cầu khẩn Héra phù hộ cho gia đình được đầm ấm, nhiều con, đông cháu.
Héra là con của Titan Cronos và Titanide Rhéa, là chị ruột của thần Zeus.
Sau khi Zeus cho Cronos uống liều thuốc tiên để Cronos phải nhả các anh, các chị của mình ra thì Héra được mẹ đưa đi đến một nơi xa biệt tích
biệt tăm, giao cho thần Okéanos và nữ thần Téthys nuôi hộ. Héra sống xa
thế giới Olympe trong một thời gian khá dài, chẳng rõ là mấy chục, mấy
trăm năm. Thần Zeus đã đến tìm nàng và hai người cưới nhau, thành vợ
thành chồng từ đấy. Từ đó nữ thần Héra trở thành vị nữ thần có uy quyền
to lớn như thần Zeus, vị nữ thần cai quản các vị thần, kể cả nam thần và loài người. Đám cưới của họ diễn ra rất trọng thể trên thiên đình bởi
vì đây không phải là đám cưới của một vị thần như trăm ngàn vị thần khác mà là của vị thần tối cao, cầm đầu các vị thần. Trong những tặng phẩm
của các vị thần “cấp dưới” anh em, bè bạn đem đến mừng hạnh phúc của đôi vợ chồng mới, có tặng phẩm của nữ thần Đất mẹ-Gaia, là quý nhất. Đó là
một vườn cây thơ mộng trong đó có những cây táo có quả vàng ở mãi tận
miền cực tây của đất. Nữ thần Héra giao cho ba chị em nữ thần
Hespérides72 trông coi, vì thế người ta thường gọi là vườn táo
Hespérides. Các nữ thần Heures và Iris luôn luôn theo hầu bên Héra. Họ
mặc cho nàng những bộ áo đẹp nhất do bàn tay khéo léo của nữ thần Athéna dệt để tặng vị nữ thần tối cao. Héra đẹp lộng lẫy, uy nghiêm, có đôi
mắt bò cái và cánh tay trắng muốt, phong thái đường bệ, kiêu kỳ. Sắc đẹp của nàng đã khiến cho tên Gigantos-Đại khổng lồ tên Porphyrion mê cảm.
Trong cuộc giao tranh với Zeus, chính tên này đã hô hào đám lâu la dưới
trướng của hắn xếp chồng những quả núi lên để hắn leo vào ngọn Olympe
bắt cóc Héra. May thay Porphyrion chưa kịp làm nhục Héra thì Zeus đã kịp thời trông thấy. Và như đã kể, thần Zeus và người anh hùng Héraclès kịp thời kết liễu tên loạn tặc, cứu thoát Héra. Chưa hết, một vị vua của
những người Lapithes, tên là Ixion cũng lại bị dục vọng làm cho mất trí, định ve vãn Héra. Nhưng làm sao một người trần lại có thể lên trên
thiên đình gặp được Héra, chiêm ngưỡng dung nhan của nữ thần mà đem lòng tơ tưởng, mưu tính một vụ quyến rũ, ái ân? Nguyên do là như thế này:
Ixion là một con người bội bạc. Y cưới nàng Dia, con của nhà vua Déionée làm vợ. Trước khi cưới, y hứa với bố vợ sẽ đem đáp lễ bằng những tặng
vật quý giá, hậu hĩ. Nhưng khi cưới được vợ rồi thì y vỗ tuột. Hơn thế
nữa, cái tên bội ước này lại giết luôn cả bố vợ và vứt xác ông vào một
cái hố. Tội ác của y thật tày trời, vừa là một kẻ bội ước vừa là tên sát nhân, can tội giết người khá thân thiết đối với y. Không một viên tư tế nào dám làm lễ cầu xin các vị thần tha tội cho y. Ixion chỉ còn cách
trực tiếp cầu khấn thần Zeus. Tuy Zeus nổi tiếng là một vị thần nghiêm
khắc song không phải trái tim thần chỉ biết có những chuyện trừng phạt,
giáng tai họa mà không hề biết xúc động, tha thứ. Những giọt nước mắt
hối hận của Ixion đã khiến thần Zeus động mối từ tâm. Và thật là một
chuyện hiếm có, Zeus cho Ixion lên cung điện Olympe, cho y được uống
rượu thánh và ăn những thức ăn thần để y trở thành bất tử. Ngờ đâu cái
con người bội bạc này chứng nào vẫn tật ấy. Ixion ở thiên đình, được gặp Héra, trò chuyện với Héra và mưu tính một chuyện bỉ ổi. Biết rõ ý đồ
bẩn thỉu của Ixion, Zeus lấy một đám mây tạo ra một người phụ nữ giống
hệt vợ mình. Tên đám mây này là Néphélé. Ixion đã tư thông với đám mây
Néphélé mà cứ tưởng rằng mình đã chinh phục được Héra, và kết quả là
Néphélé đã sinh ra cho chàng Ixion những đứa con nửa người nửa ngựa mà
người xưa gọi là Centaure. Thần Zeus giao cho Hermès trừng phạt tên khốn nạn đó. Hermès buộc căng Ixion vào một cái bánh xe nhưng không phải
buộc bằng dây mà là buộc bằng những con rắn, rồi tống xuống địa ngục
Tartare. Ở dưới đó, bánh xe cứ lăn đi, lăn mãi không khi nào dừng.
Nhưng còn Zeus thì lại không chung thủy với Héra. Thần đã làm cho Héra biết
bao lần điên đầu sôi máu vì những cuộc tình duyên của thần với những
thiếu nữ này, nữ thần khác. Cảnh gia đình của vị nữ thần bảo vệ cho hạnh phúc và sự ấm cúng gia đình lại chẳng lấy gì làm hạnh phúc và ấm cúng
cho lắm. Không thể trả thù Zeus được, Héra chỉ còn cách trút tất cả “máu ghen” của mình xuống những đứa con, kết quả của những cuộc “ngoại tình” của Zeus, hoặc vào bản thân tình nhân của Zeus như Dionysos, Io... Đã
có lần vì quá bực tức với Zeus, Héra mưu tính với Poséidon và Athéna bắt Zeus xiềng lại để cho Zeus khỏi lẻn xuống trần. Nhưng mưu đồ của họ bị
nữ thần Thétis biết. Để bảo vệ cho Zeus, nữ thần cho gọi ngay quỷ thần
Hécatonchires tên Briarée đến ngồi bên Zeus. Do đó mưu đồ của Héra không thực hiện được. Trả đũa lại, Zeus lấy một dây xích vàng trói Héra lại
treo lơ lửng giữa trời. Thật là một cảnh tượng man rợ hết chỗ nói! Tóc
Héra bị buộc vào một cái đinh móc câu, đinh này Zeus đóng vào đám mây.
Còn đôi cánh tay trắng muốt của nàng bị trói chặt, hai chân bị xiềng vào hai cái đe, tình cảnh rất đỗi thương tâm. Các vị thần trông thấy muốn
đến cởi trói cho Héra nhưng lại rất sợ thần Zeus, nên rút cuộc chẳng ai
dám bén mảng đến gần chỗ Héra bị trói và cũng chẳng ai dám khuyên can
thần Zeus lấy nửa lời. Của đáng tội thì Héra cũng chẳng phải là vị nữ
thần hiền thảo gì. Tính nết Héra cũng đáo để dữ dội như chồng. Nàng lại
hay mè nheo, rỉa rói chồng cho nên Zeus đã đôi ba lần uất quá, sốt tiết
lên vì cái thói lắm điều, đay nghiến, chì chiết của vợ mà... cho nàng
mấy cái bạt tai! Sau này mỗi khi Héra nổi chứng là Zeus lại nhắc lại cái vụ nàng bị trói, hoặc Héphaïstos nhắc lại cho mẹ biết cái lần bị bố
giận vung tay lên. Nhờ đó Héra mới dịu giọng mà làm lành với Zeus.
Héra sinh với Zeus được bốn mặt con: hai trai, hai gái. Trai là các thần
Arès và Héphaïstos, gái là các nữ thần Hébé và Ilithyie. Hébé, như trên
đã kể, ở cung điện Olympe lo việc dâng rượu thánh và các thức ăn thần
trong những bữa tiệc. Ilithyie là nữ thần của sự sinh nở, theo cách nói
của chúng ta ngày nay là nữ thần Hộ sinh. Nàng thường được theo mẹ xuống trần giúp các bà mẹ “vượt cạn” cho được dễ dàng. Người xưa hình dung nữ thần Ilithyie là một thiếu nữ mặc một tấm áo choàng trùm kín đầu, nhưng hai cánh tay để trần, một tay cầm một bó đuốc giơ cao tượng trưng cho
một cuộc sống vừa mới ra đời dưới ánh sáng, hoặc ngọn đuốc đang cháy
tượng trưng cho sự bắt đầu của một cuộc sống mới.
Cũng như chồng, Héra có thể dồn mây mù, nổi giông tố, sấm sét. Nàng ngồi trên ngai vàng cạnh thần Zeus, tay cầm cây vương trượng, đầu đội vương miện, tấm khăn
lụa mỏng trùm che lên mặt tượng trưng cho lễ kết hôn. Đôi khi Héra cầm
trong tay một quả lựu, vật tượng trưng cho sự mắn đẻ, đông con. Một con
công xòe đuôi múa dưới chân nàng. Có hẳn một cỗ xe do hai con thần mã
kéo, làm toàn bằng đồng đỏ rực và vàng óng ánh dành riêng cho nàng để
nàng đi du ngoạn đây đó và thường là đưa nàng xuống trần can thiệp vào
những công việc của người trần thế và theo dõi hành tung của Zeus.